थाइराइड के हाे ??

घाँटीमा सास फेर्ने नलीको बाहिरपट्टि एउटा ग्रन्थी हुन्छ । जसलाई हामी थाइरोइड भन्छाैँ । यो पुतलीको आकारको हुन्छ । यसलाई ग्रामीण भेगतिर गलगाँड भनेर पनि चिनिन्छ ।  त्यसैगरी, शरीरमा आवश्यकताभन्दा बढी हर्मोन उत्पादन भएमा हाइपर थाइरोडिज्म भनिन्छ । वंशाणुगत रूपमा सर्ने भएकाले बाबुआमालाई यो रोग भएमा सन्ततीलाई पनि हुने सम्भावना अधिक हुन्छ ।

हाइपरथाइरोइडिज्मको लक्षण के हो ?

• एक्कासि धेरै मात्रामा तौल घट्नु ।
• हात काम्नु ।
• मुटुको धड्कन तीव्र तथा अनियमित हुनु ।
• धेरै पसिना आउनु ।
• हतास तथा चिट्चिटाहट हुनु ।
• कपालले हाँगा हाल्नु, कक्रक्क पर्नु, झर्नु ।
• पटकपटक दिसा लाग्नु ।
• निन्द्रा नलाग्नु ।
• मैनावारी नहुनु वा अल्प मात्रामा हुनु ।
• आँखाहरू ठूला देखिनु ।
• सास फेर्न गाह्रो हुनु ।
• जोर्नीहरू दुख्नु ।
• कमजोर अनुभव हुनु ।
• घाँटीमा गलगाँडजस्तै बढ्नु ।
• बच्चाहरूमा अध्ययन क्षमतामा ह्रास आउने तथा बानी–व्यवहारमा समस्या देखिनु ।
• मुटु रोग भएका प्रौढलाई छाती धेरै दुख्नु, सास फेर्न गाह्रो हुनु ।
• मांसपेशी विशेष गरी काँध र जाँघ कमजोर हुनु ।
• हाइपोथाइरोइडिज्मको लक्षण के हो ?
• कपाल र छाला सुक्खा हुनु ।
• सुस्त हुनु ।
• नङहरू टुट्नु र झुरो हुनु ।
• छाला पहेँलो देखिनु ।
• अरुचि भए पनि तौल बढ्नु ।
• थकित र कमजोर हुनु ।
• छाला चिसो हुनु ।
• चिसो सहन नसक्नु ।
• कब्जियत हुनु ।
• महिनावारी अनियमित तथा धेरै हुनु ।
• त्यसबाहेक घाँटीमा गलगाँडजस्तो बढ्नु ।
• हातखुट्टा, पैताला, मुख तथा आँखामुनि सुनिनु ।
• स्वर धोद्रो तथा भास्सिएको हुनु ।
• मांसपेशीमा पीडा हुनु, बाउँडिनु, कोलेस्ट्रोल बढ्नु ।
• बच्चाहरूमा अरुचि, वृद्धिमा ह्रास, जन्डिस, कमजोरी तथा स्मरणशक्तिमा ह्रास हुनु ।
• कुनै–कुनै बच्चामा अस्वाभाविक तौल बढ्नु तथा यौवनावस्था ढिलो आउने पनि हुन्छ ।

थाइराइडको उपचार के हो ? 

रोग देखिएमा तुरुन्त विशेषज्ञ चिकित्सकको सल्लाहअनुसार उपचार गर्नुपर्ने हुन्छ रेडियोएक्टिभ, आयोडिन तथा एन्टी थाइराइड औषधि र शल्यक्रिया (हाइपरथाइराइडिज्मका लागि) र थाइराइड हार्मोन चक्की (हाइपोथाइराइडिज्मका लागि) लगायत विभिन्न रासायनिक हार्मोनहरू उपयोग गर्न
सकिन्छ । यी औषधिहरू सर्वत्र उपलब्ध छन् । यसका साथै आवश्यकताअनुसार विशेष उपचार तथा लाक्षणिक उपचार गर्नुपर्छ ।

थाइराइडबाट कसरी बच्ने ?

• थाइराइड रोगबाट बच्ने एक मात्र उपाय भनेको समय–समयमा थाइराइड हार्मोनको रक्तपरीक्षण गर्ने नै हो
• परीक्षणबाट रोग देखिएमा समयमै उपचार गर्ने हो ।
• आयोडिनयुक्त नुन तथा खाना खाने ।
• अनावश्यक रूपमा एक्सरे, सिटिस्क्यान आदि पटक–पटक नगर्ने ।
• तनाव, चिन्ता र हतासलाई न्यूनीकरण गर्ने ।
• धेरै चिया, कफी तथा चुरोट नखाने । 
• स्वस्थ र सक्रिय जीवनशैली अवलम्बन गर्ने ।